ผักแพว
ผักแพว เป็นชื่อที่รู้กันทั่วทั้งแผ่นดินไทย แต่ด้วยความเป็นผักพื้นบ้านนี่เอง ทำให้ผักแพวมีหลายชื่อต่างไปตามถิ่น ภาคอีสานเรียกว่าผักแพ้ว ผักพริกม้า (ทางอีสานออกเสียง "พิกม่า") ผักจันทน์โฉม (เรียกกันมากในจังหวัดนครราชสีมา) ภาคเหนือเรียกผักไผ่ เพราะผักแพวมีลักษณะลำต้นคล้ายต้นไผ่ มีข้อตามต้นเหมือนเป็นปล่องไผ่ มีใบยาวรี ปลายแหลมเหมือนใบไผ่ เพราะลักษณะที่เหมือนไผ่ดังกล่าวนี้เอง ผักแพวจึงรู้จักแพร่หลายต่อมาในชื่อว่า "ผักไผ่"
ผักแพวหรือผักไผ่เกิดเองตามธรรมชาติ ตามที่ชื้นพื้นราบ เช่น ห้วย หนอง คลอง บึง ตามแอ่งน้ำต่างๆ แต่เดิมผักแพวเป็นผักหาง่าย ไม่มีการปลูก ไปเก็บเอาเมื่อไปหาหอย ช้อนกุ้ง จับปู ผักที่เด็ดตามมาด้วยก็คือ ผักแพว ซึ่งเป็นผักคู่กับเครื่องปรุงธรรมชาตินั่นเอง
ผักแพวยังขึ้นตามป่า ตามโคนกอไผ่อีกด้วย ต่อมาแผ่นดินแล้งขึ้น ห้วย หนอง คลอง บึง ก็แห้งไปด้วย ผักแพวจึงถูกนำมาปลูกเป็นผักสวนครัวที่ขาดไม่ได้ ปลูกง่ายๆ ด้วยการชำกิ่งเท่านั้น เพราะบริเวณข้อลำต้นรากจะงอกได้ง่าย ต้นสูงสักคืบสองคืบเท่านั้น เป็นไม้ล้มลุก มีอายุลำต้นเพียงปีเดียว แต่โอกาสจะอยู่ชั่วอายุขัยของต้นก็ยาก เพราะชาวบ้านจะหักกินตั้งแต่โคนต้นมากินตลอดเป็นระยะกินยอด กินใบได้ตลอดลำต้น เพราะใบอ่อน เส้นใยไม่หยาบกระด้าง
ผักแพวนิยมกินเป็นผักแกล้มอาหารรสจัดๆ ทุกชนิด ถือเป็นผักชนิดสำคัญที่ขาดจากกระจาดผักกินแนมของอาหารอีสาน อาหารเหนือ หรือแม้แต่อาหารเวียดนามไม่ได้เลย ทั้งนี้เพราะผักแพวมีรสชาติเฉพาะตัว มีกลิ่นหอม มีรสร้อนแรง กินมากๆ จะรู้สึกว่ามีรสปร่าในปาก
ผักแพวนิยมนำไปคลุกเป็นเครื่องปรุงสด อาหารประเภทลาบ โดยเฉพาะก้อยกุ้งสด (กุ้งฝอย กุ้งน้ำจืด) นอกจากนี้ยังใส่แกงประเภทปลารสจัดเพื่อตัดกลิ่นคาวปลาอีกด้วย นำมาใส่ปรุงรสอาหารประเภทหอยขมสารพัดการปรุงแบบพื้นบ้าน ทางภาคเหนือนิยมนำมาใส่ต้มยำ โดยเฉพาะลาบ ถ้าขาดผักแพวก็ถือว่าไม่ใช่ลาบทางเหนือเลยทีเดียว
แต่เดิมเมื่อไม่นานมานี้ ผักแพวไม่มีการซื้อขาย หากแต่ไปเก็บเอาตามธรรมชาติหรือไม่ก็ขอจากสวนครัวเพื่อนบ้าน เพราะผักแพวปลูกง่าย โตเร็ว ชอบอากาศเย็น จึงเจริญเติบโตดีในฤดูหนาวและยุบตัวในฤดูร้อนจัดๆ แต่ถ้าหมั่นรดน้ำให้อยู่ในที่แดดรำไรหรืออยู่ตามโคนต้นไม้ใหญ่ เราก็สามารถปลูกผักแพวให้กินกันได้ทั้งปี
ผักแพวเป็นผักพื้นบ้านที่มีคุณสมบัติทางยาสมุนไพร มีรสเผ็ดร้อน จึงมีสรรพคุณในการขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ มีฟอสฟอรัสสูง มีวิตามินเอสูงมาก นอกจากนี้ยังมีแคลเซียมและวิตามินซีอีกด้วย
เครื่องปรุง
| ไก่บ้าน | 1 | ตัว |
| ผักแพว | 1 | กำ |
| เกลือสมุทร (ได้ดอกเกลือจะยิ่งดี) | 1 | ช้อนโต๊ะ |
| น้ำซุปไก่ | 1 | ถ้วย |
| พริกไทยขาวเม็ด หรือดำ โขลกหยาบ | 1 | ช้อนโต๊ะ |
วิธีทำ
1. นำไก่บ้านที่ทำความสะอาดและล้างแล้วไปต้มทั้งตัวในน้ำเดือด แล้วหรี่ไฟพอเดือดปุดๆ เท่านั้น น้ำต้มไก่จะใสหอมหวาน (น้ำซุปไก่) ต้มจนไก่สุก ยกไก่ออกจากหม้อพักไว้ (น้ำซุปต้มไก่นี่อร่อยมาก ทำเป็นแกงจืดแบบง่ายๆ ใส่วุ้นเส้นหน่อย ใส่ผักกาดขาวนิดหรือต้นหอมหั่นฝอยสักนิดเติมสีสัน ฉีกเนื้อไก่ใส่แค่ครึ่งถ้วย ปรุงรสด้วยเกลือ เหยาะพริกไทย ก็จะได้น้ำแกงจืดอร่อยมากไว้กินแล้ว)
2. เมื่อไก่ต้มเย็นตัวลง ให้ฉีกเนื้อไก่ออกเป็นชิ้นๆ ขนาดพอคำใหญ่ๆ (อย่าให้ฝอยมาก) เคล้าด้วยเกลือ 1 ช้อนโต๊ะ พริกไทย 1 ช้อนโต๊ะหรือเติมจนพอดีตามความชอบ
3. ใส่ผักแพวเด็ดยอด เด็ดใบสัก 1 ถ้วยครึ่ง ใส่เคล้าให้เข้าเนื้อไก่ เมื่อชิมได้ที่ให้ตักน้ำซุปไก่สัก 1/2 ถ้วยราดลงเคล้าน้ำเพื่อให้ยำไก่ขลุกขลิก เสิร์ฟ