ทองหลาง
"ทองหลาง" เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ซึ่งถือว่าเป็นไม้มงคล นิยมปลูกตามรั้ว ริมบ้าน ริมคูน้ำ หรือร่องน้ำ ทองหลางใบกว้าง กินเฉพาะใบอ่อน มีรสมันอร่อย ดังนั้น จานอาหารโบราณประเภทข้าวมันส้มตำ ไส้กรอกปลาแนม เมี่ยงคำ เมี่ยงชนิดอื่นในสมัยก่อนจะขาดใบทองหลางไว้ห่อเครื่องเครากินไม่ได้เลย เพราะจะทำให้ไม่ได้รสชาติดั้งเดิม และยังนำมาชุบแป้งทอดกินกับน้ำพริกส้มมะขาม ขนมจีนน้ำพริกความที่ทองหลางชอบน้ำ ปลูกเป็นไร่เป็นดงไม่ได้ ทำให้ใบชะพลูที่มีใบกว้างเหมือนกัน มีกลิ่นและรสฉุนเฉพาะตัว ปลูกง่าย หาซื้อได้ทั่วไป พัฒนาเข้ามาแทนที่ใบทองหลางในอาหารจานโบราณดังกล่าว นอกจากนี้ใบทองหลางยังนำไปรองก้นห่อหมกได้รสอร่อยอีกด้วย
ผักโบราณแต่กาลก่อนอย่างทองหลางเป็นผักที่มีคุณค่าทางโภชนาการอย่างสำคัญ ใบทองหลางปริมาณ 100 กรัม ให้พลังงาน 52 แคลอรี มีโปรตีน 6.4 กรัม แคลเซียม 56 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 101 มิลลิกรัม และวิตามินเอสูงถึง 7,875 I.U. ซึ่งมากกว่าฟักทองถึง 3 เท่า
ทองหลางมีหลายชนิด ทั้งทองหลางใบมน ทองหลางหนาม ทองหลางลาย ทองหลางเหล่านี้มีใบกลมมน ชอบขึ้นตามที่ดอน และทองหลางน้ำหรือเรียกอีกชื่อว่า "ทองโหลง" ขึ้นอยู่ตามริมน้ำ ซึ่งชาวสวนภาคกลางรุ่นเก่านิยมปลูก เพราะมีประโยชน์มากกว่าทองหลางชนิดอื่นๆ ใบและยอดอ่อนมีรสมัน รับประทานได้ทั้งสดและสุก แถมยังให้ร่มเงาปิดบังแสงแดดอันแรงกล้าให้แก่ไม้ผลของชาวสวน รากมีปมที่สามารถผลิตและเก็บกักปุ๋ยได้ ต้นกับใบก็เป็นปุ๋ยชั้นดีอีกด้วย ดังนั้นเมื่อพูดถึงทองหลางจึงหมายถึงทองหลางน้ำ
ขนาดต้นของทองหลางน้ำสูงเต็มที่ก็ประมาณ 15-20 เมตร เป็นพืชตระกูลถั่วเช่นเดียวกับขี้เหล็ก แค ใบรูปไข่ ปลายใบแหลม ผิวใบมีสีนวลขาวเคลือบอยู่ ดอกมีสีแสดสวย ชอบขึ้นตามชายน้ำ ริมน้ำ ชาวสวนรุ่นเก่านิยมปลูกทองหลางน้ำไว้ในสวนทุเรียน สวนมังคุด เพื่อเป็นไม้พี่เลี้ยงให้ร่มเงาและเป็นปุ๋ยชั้นดี ช่วยให้ผลไม้มีรสชาติอร่อย ไม่จืดชืด ต้นยังใช้เป็นค้างของต้นพลูอีกด้วย เรียกว่า "พลูค้างทองหลาง" ใบพลูจะมีสีเขียวเข้ม มีรสเผ็ด
ปัจจุบันทองหลางหาซื้อยากพอควร จะมีขายเฉพาะวันเสาร์ อาทิตย์ที่ตลาดเทเวศร์ ท่าเรือท่าช้าง จะมีป้าหรือยายชาวสวนนนทบุรีเก็บมาขาย และที่ตลาดนนทบุรี เป็นต้น ขายกำละ 5 -10 บาท แล้วแต่ว่าเป็นกำเล็กหรือกำใหญ่ ลองซื้อมาทำอาหารรับประทานกันเพื่อให้คนรุ่นใหม่ได้รู้จักและรับประทานผักโบราณที่มีรสอร่อยและมีประโยชน์มากมาย
ปลาแนมเครื่องปรุง
ปลาช่อนย่างแกะเอาแต่เนื้อ 1 ถ้วย มะพร้าวขูด 100 กรัม เนื้อหมูสามชั้น 100 กรัม หนังหมู 100 กรัม ส้มซ่า 1 ลูก มะนาว 2 ลูก น้ำตาลทราย 1 ถ้วย ข่าอ่อนโขลกคั้นเอาแต่น้ำ 1 ช้อนโต๊ะ ข้าวคั่วป่น 2-2 1/2 ถ้วย ถั่วลิสงคั่วโขลกป่นหยาบ 1/2 ถ้วย หอมแดงซอย 1/2 ถ้วย กระเทียมดองซอย 4 หัว เกลือป่น 1 1/2-2 ช้อนโต๊ะ ใบทองหลาง วิธีทำ
1. ต้มหนังหมูพอสุก แล่เอามันออกให้หมด หั่นฝอยเป็นเส้นยาว ขยำกับเกลือป่น น้ำมะนาว ทิ้งไว้สักครู่ ล้างแล้วลวกน้ำร้อนอีกครั้ง ผึ่งไว้ หั่นเนื้อหมูเป็นชิ้นสี่เหลี่ยมเล็ก
2. คั้นมะพร้าวให้ได้หัวกะทิ 1/4 ถ้วย
3. ฝานส้มซ่า เอาผิวบางๆ หั่นฝอย ส่วนผลให้คั้นน้ำไว้ และคั้นน้ำมะนาวให้ได้ 4 ช้อนโต๊ะ
4. เคี่ยวหัวกะทิกับน้ำส้มซ่า น้ำข่า น้ำมะนาว เกลือ น้ำตาล พอเดือดยกลง ทิ้งให้เย็น
5. ยีเนื้อปลาให้ฟู โดยใช้มือทั้งสองข้าถูไปมาให้ฟู ค่อยๆ ใส่น้ำปรุงรสที่เคี่ยวทีละน้อยจนหมด
6. ใส่ข้าวคั่ว ถั่วลิสง คลุกเคล้าให้เข้ากัน ใส่เนื้อหมู หนังหมู คนให้ทั่ว โรยหน้าด้วยหอมแดง กระเทียมดอง ผิวส้มซ่า แต่งด้วยพริกชี้ฟ้าแดง เหลืองหั่นฝอย รับประทานกับใบทองหลาง